คุณลักษณะของซอฟแวร์

คุณลักษณะของซอฟแวร์คุณภาพ

            คุณลักษณะของซอฟแวร์ เป็นสิ่งที่ใช้กำหนดระดับคุณภาพของซอฟแวร์ โดยซอฟแวร์คุณภาพตามมาตรฐาน ISO/IEC 9126 คือ

การทดสอบซอฟแวร์แบบ Dynamic

            การทดสอบซอฟแวร์แบบ Dynamic (Dynamic Testing) หมายถึง การทดสอบโค้ดของโปรแกรม โดยการนำข้อมูลเข้าทดสอบจริงและเปรียบเทียบผลลัพธ์กับผลการทดสอบที่คาดหวัง โดยการทดสอบซอฟแวร์แบบ Dynamic มี 2 ประเภท คือ

1. การทดสอบแบบกล่องดำ (Black-box Testing) โดยเป็นการทดสอบผลการทำงานของซอฟแวร์ในแต่ละหน้าที่ตามข้อกำหนดความต้องการเท่านั้น เพื่อดูว่าซอฟแวร์ทำงานได้ถูกต้องตามที่กำหนดไว้หรือไม่ โดยไม่ต้องคำนึงถึงคำสั่งภายในโปรแกรม และยังทดสอบประสิทธิภาพและเงื่อนไขของขอบเขตข้อมูลที่จะนำเข้าด้วย

2. การทดสอบแบบกล่องขาว (White-box Testing) เป็นการทดสอบตรงข้ามกับ Black-box Testing โดยจะทดสอบเส้นทางการควบคุมการทำงาน และโครงสร้างควบคุมภายในโปรแกรมว่าถูกต้องตามที่ควรเป็นหรือไม่

สำหรับการทดสอบซอฟแวร์ในรูปแบบอื่น ๆ ซึ่งไม่ใช่ Dynamic Testing มีดังนี้

การทดสอบซอฟแวร์แบบอื่นๆ

1. การทดสอบซอฟแวร์แบบ Static Testing เป็นการทดสอบโดยใช้โปรแกรมพิเศษ ที่เรียกว่า “Static Analyzer” เพื่อรันโค้ดโปรแกรม เพื่อต้องการดูรูปแบบของโค้ดที่ผิดปกติ ซึ่งอาจทำให้การทำงานผิดพลาดได้

2. การทดสอบแบบรวมหน่วย (Integration Testing) เป็นการทดสอบการทำงานของกลุ่มโปรแกรม หรือส่วนประกอบย่อย โดยทำงานหน้าที่ใดหน้าที่หนึ่งร่วมกัน เพื่อค้นหาข้อผิดพลาดที่อาจเกิดขึ้นได้

3. การทดสอบระบบ (System Testing) เป็นการทดสอบระบบเมื่อรวมเข้ากับองค์ประกอบอื่นๆ เช่น อุปกรณ์ บุคลากร และข้อมูล เพื่อทดสอบระบบว่าทำงานตรงตามข้อกำหนดและความต้องการผู้ใช้หรือไม่

4. การทดสอบการยอมรับของผู้ใช้ (User Acceptance Testing) เป็นการทดสอบระบบในสภาพแวดล้อมจริง โดยมีผู้ใช้เป็นผู้ทดสอบ และตัดสินว่าจะยอมรับใช้ระบบนั้นหรือไม่ การทดสอบการยอมรับของผู้ใช้จะเริ่มขึ้นก็ต่อเมื่อผ่านการทดสอบในระดับอื่นๆ มาแล้วทั้งหมด

อนุกรมมาตรฐาน ISO 9000

            อนุกรมมาตรฐาน ISO 9000 เป็นมาตรฐานสำหรับระบบการบริหารจัดการขององค์กรที่มีการประกับคุณภาพของสินค้า หรือบริการที่ลูกค้าได้รับ ในการรับรองคุณภาพจะมีหลักเกณฑ์การประเมินโดยองค์กรสากลเพื่อมาตรฐาน หากตรงตามหลักเกณฑ์ที่กำหนดไว้ สินค้าหรือบริการนั้นจะได้รับรองคุณภาพจาก ISO โดยอนุกรมมาตรฐานของ ISO 9000 ประกอบด้วย

ISO 9001 คือ มาตรฐานระบบคุณภาพ ซึ่งกำกับดูแล ทั้งการออกแบบและพัฒนา การผลิต การติดตั้ง และการบริการ

ISO 9002 คือ มาตรฐานระบบคุณภาพ ซึ่งกำกับดูแลเฉพาะการผลิต และการบริการ

ISO 9003 คือ มาตรฐานระบบคุณภาพ ซึ่งกำกับดูแลทั้งการตรวจสอบ และทดสอบชั้นสุดท้าย ก่อนการส่งมอบ

มาตรฐาน ISO 9001

            สำหรับการผลิตซอฟแวร์ มาตรฐานที่เหมาะสมและนิยมคือ ISO 9001 โดยมีการกำหนดหลักการปฏิบัติทั่วไปที่สามารถนำมาใช้กับการผลิตซอฟแวร์ได้ โดยมีขั้นตอนการปฏิบัติตามมาตรฐาน ISO 9001 ดังนี้

1. คุณภาพจะต้องได้รับความเห็นชอบจากทุกๆ ฝ่ายที่เกี่ยวข้อง โดยเฉพาะผู้บริหารระดับสูงขององค์กร ที่จะต้องจัดการทรัพยากรต่างๆ ให้เหมาะสมและคุ้มค่าในการลงทุน

2. ระเบียบการจะต้องกำหนดถึงรายละเอียดของขั้นตอนการพัฒนาและทดสอบซอฟแวร์ ไม่ว่าผลลัพธ์นั้นจะสอดคล้องกับความต้องการของลูกค้าในช่วงเวลานั้นหรือไม่ก็ตาม

3. ซอฟแวร์จะต้องได้รับการยอมรับจากลูกค้าอย่างโปร่งใส

4. ซอฟแวร์จะต้องมีการส่งมอบและติดตั้งการใช้งานได้อย่างถูกต้อง และเหมาะสม

5. ซอฟแวร์จะต้องได้รับการบำรุงรักษาอย่างถูกวิธี

6. ซอฟแวร์จะต้องได้รับการบริการหลังการขาย โดยมีคู่มือ ประวัติลูกค้า เอกสารกำกับดูแล การฝึกอบรม และข้อบันทึกการบำรุงรักษา เป็นต้น

7. ซอฟแวร์จะต้องได้รับการแก้ไขได้ทันท่วงที หากเกิดข้อผิดพลาด หรือเบี่ยงเบนไปจากมาตรฐานที่กำหนดไว้

ระบบวิกฤติ (Critical System)

            ระบบวิกฤติ(Critical System) หมายถึง ระบบที่มนุษย์หรือธุรกิจต้องพึ่งพาอาศัยการทำงานของระบบเป็นหลัก หากระบบวิกฤติล้มเหลว จะทำให้เกิดปัญหาร้ายแรงและความเสียหายอย่างมาก ยกตัวอย่างระบบวิกฤติ เช่น ระบบควบคุมการบิน ระบบเตือนเมื่อเกิดไฟไหม้ ระบบถุงลมนิรภัย ระบบควบคุมจราจรทางอากาศ ระบบเตือนภัยพิบัติทางธรรมชาติ เป็นต้น การทำงานของระบบเหล่านี้เกี่ยวข้องสัมพันธ์กับผู้ใช้ และธุรกิจการค้าอย่างมาก ต้นทุนที่ใช้พัฒนาสูง หากเกิดการผิดพลาดกับระบบวิกฤติ จึงนับว่ามีความร้ายแรงตามไปด้วย

คุณลักษณะของระบบวิกฤติ

มีการกำหนดคุณลักษณะของระบบวิกฤติ 5 ประการคือ

            1. พึ่งพาได้ (Dependability)

            2. เชื่อถือได้ (Reliability)

            3. พร้อมใช้งานเสมอ (Availability)

            4. ปลอดภัย (Safety)

            5. มีการรักษาความมั่นคงปลอดภัย (Security)

สาเหตุที่ทำให้ระบบวิกฤติทำงานล้มเหลวมีดังนี้

            1. ความล้มเหลวของฮาร์ดแวร์ระบบ (System Hardware)

            2. ความล้มเหลวของซอฟแวร์ระบบ (System Software)

            3. ความล้มเหลวของผู้ควบคุมระบบ (Human Operator)

ประเภทของระบบวิกฤติ

1. Safety Critical System เป็นระบบวิกฤติที่มีความปลอดภัยเป็นคุณสมบัติหลัก ระบบวิกฤติประเภทนี้ หากเกิดความล้มเหลว อาจทำให้เกิดอันตรายกับมนุษย์ หรือสร้างความเสียหายแก่สภาพแวดล้อมอื่นของระบบ

2. Mission Critical System เป็นระบบวิกฤติที่เมื่อเกิดความเสียหายขึ้นแล้ว อาจทำให้เป้าหมายการดำเนินธุรกิจในระยะยาวล้มเหลวไปด้วย เช่น ระบบพยากรณ์ ระบบจัดการทรัพยากร เป็นต้น

3. Business Critical System เป็นระบบวิกฤติที่เมื่อเกิดความเสียหายขึ้นแล้ว อาจทำให้เป้าหมายการดำเนินธุรกิจในระยะสั้นล้มเหลวไปด้วย  โดยอาจทำให้ธุรกิจต้องสูญเสียค่าใช้จ่ายจำนวนมาก เช่น ระบบธนาคารรายย่อย ระบบลูกค้าสัมพันธ์ เป็นต้น